Zuid-Soedan: duizenden ontheemden en gewonden onvluchten verhevigde oorlog in Soedan

Sinds begin december zijn dagelijks meer dan 5.000 mensen Zuid-Soedan binnengekomen, doordat de gevechten nabij de grens in de staten Witte Nijl, Blauwe Nijl en Sennar in Soedan escaleren. De toestroom van mensen naar de stad Renk en de omliggende gebieden heeft de toch al schaarse middelen overspoeld, waardoor ontheemden in een crisis terecht zijn gekomen.

“We hebben 14 tenten rondom het ziekenhuis bijgeplaatst om ruimte te maken voor de oorlogsgewonde patiënten die aankomen in het Renk County Hospital,” zegt Emanuele Montobbio, AZG-noodcoördinator in Renk. “Er is geen plaats voor andere tenten in de omgeving, terwijl de patiënten en hun families naar het ziekenhuis blijven komen. AZG en het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) behandelen oorloggewonde patiënten en beheren de groeiende toestroom van kritieke gevallen en de mass casualty respons op pre- en postoperatieve zorgafdelingen, maar de situatie is compleet overweldigend en het is niet genoeg. Slechts enkele tientallen mensen zijn de afgelopen weken behandeld met chirurgische ingrepen en tetanusvaccinaties, terwijl meer dan 100 gewonde patiënten, velen met ernstige verwondingen, nog steeds wachten op een operatie.”

Buiten de transitcentra in Renk en in informele nederzettingen leven duizenden noodgedwongen onder bomen of in geïmproviseerde onderkomens, met beperkte toegang tot voedsel, schoon water, gezondheidszorg of andere basisvoorzieningen. De slechte water- en sanitaire omstandigheden vergroten het risico op het uitbreken van ziektes op een moment dat er in Renk al een cholera-uitbraak gaande is.

“Er moet onmiddellijk actie worden ondernomen”, zegt Roselyn Morales, adjunct medisch coördinator van AZG in Zuid-Soedan, na de beoordeling van het team ter plaatse. “Duizenden mensen leven in erbarmelijke omstandigheden onder de blote hemel in informele nederzettingen, met een nijpend tekort aan voedsel, schoon water, onderdak en gezondheidszorg. We doen een dringend beroep op zowel de Zuid-Soedanese autoriteiten als internationale organisaties om hun respons in Renk en daarbuiten snel op te schalen en ervoor te zorgen dat de essentiële en levensreddende behoeften van de getroffen bevolking onverwijld worden aangepakt.”

De twee transitcentra in Renk, ontworpen voor maximaal 8.000 mensen, bieden nu onderdak aan meer dan 17.000 mensen. Terwijl de meeste teruggekeerden en vluchtelingen Zuid-Soedan aanvankelijk binnenkwamen via de officiële grensovergang Joda, steken steeds meer mensen nu over via informele routes ten oosten van Renk. Er zijn meer dan 82.000 nieuwkomers geregistreerd in gebieden als Joda, Duku Duku, Jerbana, Shemmedi, Gosfami en Atam.

“Ons dorp stond in brand”, zegt Alhida Hammed, die ontheemd is uit de staat Blauwe Nijl in Soedan en momenteel in het ziekenhuis van Renk County wordt behandeld voor een schotwond. “De huizen stonden in brand en iedereen rende verschillende kanten op. We zijn ontheemd en wonen nu onder een boom. Ik wil niet terug naar huis. Thuis is niet langer een thuis - het is gevuld met slechte herinneringen.”

“Vroeger hoorde ik alleen maar over luchtaanvallen, maar onlangs werd het werkelijkheid”, zegt Bashir Ismail, die uit Mosmon in de deelstaat Blauwe Nijl komt. “Ik was op de markt om wat spullen te kopen toen de bombardementen begonnen. Iets raakte me in de borst - het was de pijnlijkste ervaring van mijn leven. Ik was zo gedesoriënteerd dat het voelde alsof ik mijn geheugen kwijt was. Voor ik het wist, lag ik in het ziekenhuis van Renk County.”

Artsen Zonder Grenzen zet mobiele klinieken in om eerstelijnsgezondheidszorg te bieden in informele nederzettingen in Gosfami, Atam, Jerbana en Joda, waar ontheemden geconcentreerd zijn. Alleen al op 17 december hebben AZG-teams meer dan 250 medische consulten uitgevoerd in Gosfami en hebben ze ernstig zieke mensen doorverwezen naar het ziekenhuis van Renk County. We starten ook activiteiten om te voldoen aan de dringende behoefte aan water en sanitaire voorzieningen in Atam en Jerbana. Daarnaast zijn in deze gebieden hulpgoederen afgeleverd voor distributie aan 2.500 ontheemde gezinnen. Ondanks deze inspanningen blijft de respons echter ontoereikend door de afwezigheid van andere humanitaire organisaties in deze informele nederzettingen, waardoor er een groot gat valt in de ondersteuning van de ontheemde bevolking.
​

Marriam, 25, houdt haar 1-jarige baby, Iram Taha, vast terwijl ze wacht bij de mobiele kliniek van AZG. Ze vluchtte met een grote groep mensen, terwijl haar familie gestrand blijft in Soedan, zonder contact of updates over hun veiligheid. © Isaac Buay/MSFEman, 18 jaar, doet de was naast een stilstaande poel in Jerbana. Zij en haar familie zijn afhankelijk van deze poel om te koken, te drinken en te baden. © Isaac Buay/MSF

Een pas aangekomen gezin zit in de schaduw in de Jerbana nederzetting. Sinds hun aankomst drie dagen geleden slapen ze in de open lucht. © Isaac Buay/MSF

Een menigte repatrianten en vluchtelingen wacht in de rij onder een boom op zorg van het mobiele kliniekteam van AZG in de informele nederzetting Jerbana.© Isaac Buay/MSF

Verzorgers wachten buiten de pre- en postoperatieve zorgeenheid om hun dierbaren te bezoeken in het Renk County Hospital. Artsen Zonder Grenzen en ICRC behandelen hier oorlogsgewonden. © Isaac Buay/MSF

Een AZG-voertuig rijdt over de stoffige weg naar de nederzetting Jerbana, waar het team een mobiele kliniek runt die zowel ontheemden als de gastgemeenschap bedient. © Isaac Buay/MSFBatool Ali, een 27-jarige moeder van drie kinderen, is gestrand in Jerbana, een informele nederzetting van repatrianten en vluchtelingen uit Soedan, zonder onderdak of voedsel voor haar gezin. Ze kwam aan in Jerbana met haar uitgebreide familie, waaronder 10 kinderen. © Isaac Buay/MSF

Een menigte repatrianten en vluchtelingen wacht in de rij onder een boom op zorg van het mobiele kliniekteam van AZG in de informele nederzetting Jerbana.© Isaac Buay/MSF