Woekerprijzen geneesmiddel hepatitis C maakt behandeling voor miljoenen mensen onbetaalbaar

 

Deze week behandelt het Europees Octrooibureau in München een betwisting tegen een onterecht octrooi dat werd toegekend aan Gilead Sciences. Dat octrooi stelt het Amerikaanse farmaceutische bedrijf in staat om in Europa exorbitante prijzen te vragen voor het belangrijkste geneesmiddel tegen hepatitis C, sofosbuvir. Artsen Zonder Grenzen, Dokters van de Wereld, Just Treatment en verschillende andere organisaties uit 17 landen vechten sinds maart 2017 de geldigheid van dat octrooi aan. Dat voldoet volgens hen immers niet aan de vereisten om vanuit juridisch of wetenschappelijk perspectief een patenteerbare uitvinding te zijn. Het EOB zal op 13 en 14 september een openbare hoorzitting houden om een beslissing te nemen in deze zaak.

De extreem hoge prijzen in Europa van nieuwere geneesmiddelen tegen hepatitis C, de zogenaamde direct werkzame antivirale middelen (DAA's - direct-acting antivirals), hebben middenveldorganisaties ertoe aangezet de monopoliestatus en de legitimiteit van dergelijke patenten te onderzoeken en vervolgens aan te vechten. Als het patent succesvol kan worden betwist, zal dat een belangrijke stap betekenen in de richting van de productie en invoer van betaalbare generische versies van sofosbuvir in Europa. Hierdoor worden de gezondheidszorgstelsels in heel Europa gevrijwaard van de buitensporige prijzen voor dit geneesmiddel.

Gilead rekent in België maar liefst € 43.000 voor een 12 weken durende behandeling met sofosbuvir voor één persoon. In landen waar het geneesmiddel niet gepatenteerd is, heeft de concurrentie tussen generische producenten ondertussen de prijs van sofosbuvir doen dalen tot amper € 52 voor dezelfde behandeling. Studies hebben aangetoond dat de productie van het geneesmiddel ongeveer € 0,50 per dagelijkse pil kost.

"Ik heb drie vreselijk lange jaren moeten wachten om toegang te krijgen tot het cruciale orale geneesmiddel tegen hepatitis C, sofosbuvir", zegt Clare Groves, patiëntwoordvoerder van Just Treatment. Zij moest voor haar behandeling en genezing aankloppen bij de nationale gezondheidszorg in het Verenigd Koninkrijk, die zich genoodzaakt zag de levering van het geneesmiddel te rantsoeneren vanwege zijn hoge prijs. "Ik kreeg van mijn arts herhaaldelijk te horen dat ik ziek was, maar niet ziek genoeg om in aanmerking te komen voor de behandeling in het kader van het volksgezondheidsprogramma. Ik wil niet dat andere mensen sofosbuvir wordt ontzegd omdat de prijs zo buitensporig is, dus zal ik blijven vechten voor hun toegang tot dit middel."

De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat in de Europese regio 15 miljoen mensen - ongeveer één op 50 - chronisch aan hepatitis C lijden, met jaarlijks ongeveer 112.500 sterfgevallen door leverkanker en levercirrose tot gevolg. De komst van DAA-geneesmiddelen, die een veiligere, kortere en doeltreffendere behandeling bieden in vergelijking met oudere behandelingen, betekende een belangrijke doorbraak in de behandeling van de ziekte, met genezingscijfers boven 90%, tegenover ongeveer 50% vroeger. Sofosbuvir vormt de ruggengraat van de meeste combinatiebehandelingen voor hepatitis C, maar de toegang tot deze nieuwere behandelingen blijft wereldwijd zeer beperkt vanwege de hoge prijzen, waardoor in vele landen overheden en zorgverstrekkers zich genoodzaakt zien de behandeling te rantsoeneren en de toegang te beperken tot mensen in een gevorderd stadium van de ziekte.

"Financiële belemmeringen inzake de toegang tot geneesmiddelen en gezondheidszorg zijn een probleem geworden voor landen in Europa met hoge inkomens”, stelt Olivier Maguet, van de campagne van Dokters van de Wereld voor de prijsbepaling van geneesmiddelen. “En aangezien onrechtmatige octrooien de belangrijkste oorzaak zijn van deze buitensporige prijzen, is het tijd om onrechtmatige octrooien in Europa aan te vechten.”

Hoewel de hoge prijzen van geneesmiddelen in veel delen van de wereld een bekend probleem zijn, hebben de recente buitensporige prijzen van DAA's Europa voor het eerst gewezen op de gevolgen die monopolies hebben voor zowel de budgetten voor gezondheidszorg als voor de toegang van mensen tot veel andere essentiële geneesmiddelen. In verschillende landen zijn er juridische klachten ingediend tegen octrooien op sofosbuvir en andere DAA's, en in Egypte, China en Oekraïne zijn reeds belangrijke octrooien op sofosbuvir geweigerd. In andere landen, waaronder Argentinië, Brazilië, India, Rusland en Thailand, is het nog wachten op een beslissing.

"AZG ziet elke dag vanop de eerste rij hoe monopolies op geneesmiddelen de toegang tot levensreddende medicijnen beperken", aldus Gaelle Krikorian, verantwoordelijke voor het beleidswerk voor toegang tot geneesmiddelen van AZG. "In landen als Cambodja en India slaagde Artsen Zonder Grenzen er enkel in meer mensen met hepatitis C te behandelen wanneer er betaalbaardere generische geneesmiddelen van betrouwbare kwaliteit beschikbaar waren. Het is de hoogste tijd dat het Europees Octrooibureau en octrooibureaus wereldwijd kritischer worden bij het verlenen van monopolies op geneesmiddelen, gezien de negatieve impact die ongerechtvaardigde monopolies op geneesmiddelen hebben op de volksgezondheid. Door het octrooi van Gilead in te trekken, kan er een einde komen aan het monopolie van het bedrijf in Europa, en kunnen landen tegen een betaalbare prijs toegang krijgen tot sofosbuvir van verschillende generische fabrikanten. Naar andere landen toe is het ook een sterk signaal om onverantwoorde octrooien aan te vechten wanneer de gezondheid en de overleving van mensen op het spel staan."

---------------------

Andere organisaties die zich verzetten tegen het octrooi zijn onder meer: European Public Health Alliance (EU-breed); Salud Por Derecho (Spanje); AIDES (Frankrijk); Praksis (Griekenland); en Access to Medicines Ireland.