Wereldvluchtelingendag: oorlog in Soedan verergert humanitaire nood in buurland Zuid-Soedan

De oorlog in Soedan, die begon in april 2023, heeft een van de grootste ontheemdencrises ter wereld veroorzaakt en meer dan 10 miljoen mensen uit hun huizen verdreven. Sinds april 2024 hebben meer dan 680.000 mensen¹ hun toevlucht gezocht in Zuid-Sudan, terwijl het bestaande gezondheidssysteem en de humanitaire hulp er nu al moeite hebben om aan de behoeften van de bevolking te voldoen. In de komende maanden zal de druk op de gezondheidszorg en humanitaire organisaties nog verder toenemen. Naar schatting zullen tegen juli zeven miljoen mensen geen toegang meer hebben tot voldoende voedsel.²

Renk, in de staat Upper Nile in Zuid-Sudan, ligt ongeveer 60 kilometer van Joda, het officiële toegangspunt voor mensen die de oorlog ontvluchten. Momenteel zijn er ongeveer 13.000 vluchtelingen en repatrianten gestrand in het transitcentrum in en rond de stad. Sommigen wachten om hun reis door Zuid-Sudan voort te zetten en anderen hopen terug te keren naar Sudan. De levensomstandigheden zijn erbarmelijk, met beperkte toegang tot voedsel, water, onderdak, sanitaire voorzieningen en medische zorg.

Veel vluchtelingen die bij de grens aankomen zijn gewond en lijden aan acute ondervoeding, omdat ze wekenlang hebben gelopen om aan het geweld te ontsnappen. Hulporganisaties voorzien hen momenteel van geld om voor zeven dagen voedsel te kopen, maar velen blijven weken of zelfs maanden gestrand in het transitcentrum in Renk, wachtend op vervoer om hun reis voort te zetten.

Op ongeveer 300 kilometer van Renk zijn duizenden vluchtelingen en repatrianten ondergebracht in het doorgangscentrum Bulukat bij de stad Malakal. Tekorten aan voedsel, water, onderdak en adequate sanitaire voorzieningen hebben volgens medische teams van AZG geleid tot een toename van ziekten zoals diarree en infecties aan de luchtwegen.

De aanhoudende toestroom van vluchtelingen en repatrianten naar Zuid-Sudan zal de toch al ernstige voedsel- en watertekorten voor zowel nieuwkomers als gastgemeenschappen waarschijnlijk nog verergeren, waardoor de toegang tot medische zorg nog moeilijker wordt.

200% méér ondervoeding bij kinderen in Malakal

Vóór april 2023 werden elke maand 30 tot 50 ernstig ondervoede kinderen opgenomen in het ondervoedingsbehandelcentrum in het ziekenhuis van AZG in Malakal. Sinds het begin van de oorlog in Soedan is dit aantal met 200% gestegen, wat wijst op een steeds kritischere situatie. Ondervoede kinderen zijn bijzonder kwetsbaar voor andere mogelijk dodelijke ziekten.

"Ondervoeding verhoogt het risico op infecties, vooral bij kinderen jonger dan vijf jaar, die een grotere kans lopen om te sterven aan ziekten zoals meningitis, mazelen, gele koorts, cholera en malaria," legt dr. Eltigani Osman, medisch coördinator van AZG, uit.

Watertekorten in de regio dwingen bewoners om water uit rivieren te halen. Het drinken van onbehandeld water, dat besmet kan zijn, brengt extra gezondheidsrisico's met zich mee, vooral in een regio die vatbaar is voor cholera-epidemieën. Deze risico's zullen waarschijnlijk toenemen met de komst van het regenseizoen, dat kan leiden tot ernstige overstromingen in de hele regio, waardoor putten en boorgaten besmet raken en de humanitaire hulpverlening wordt bemoeilijkt. Overstromingen aan de Soedanese kant van de grens kunnen ertoe leiden dat nog meer mensen naar Zuid-Soedan vluchten.

Humanitaire organisaties reageren op de crisis en helpen alle mensen in nood. Sinds april 2023 heeft Artsen Zonder Grenzen een kliniek bij de belangrijkste grensovergang en twee mobiele klinieken rond Renk en Bulukat, waar ze ongeveer 190 patiënten per dag behandelen, en het ziekenhuis van Renk ondersteunen. Dit blijft echter onvoldoende gezien de omvang van de crisis, die een veel grotere internationale respons vereist.

"De humanitaire respons blijft ontoereikend voor de realiteit van de behoeften, in een context waar het gezondheidssysteem al onder zware druk staat", zegt Iqbal Huda, hoofd van de MSF-missie. "We doen een dringend beroep op internationale donoren om fondsen toe te wijzen om tegemoet te komen aan de behoeften van repatrianten, vluchtelingen en de gastbevolking in Zuid-Sudan. Dit moet de levering van voedsel, water, onderdak, sanitaire voorzieningen en medische zorg omvatten, evenals de middelen voor mensen om hun reis voort te zetten."

¹ UNHCR- en IOM-dashboards

²Analyse van de acute voedselonzekerheid en ondervoeding in het zuiden van IPC september 2023-juli 2024.

View of people walking along the Transit Centre. Kristen Poels/MSFView of the precarious shelters at sunset in the Transit Centre. Kristen Poels/MSF

View of the entrance of MSF hospital inside the protection of civilians (POC) site in Malakal. Kristen Poels/MSFScene of everyday life inside the Protection of Civilians Site (PoC), in Malakal. Copyright: Kristen Poels/MSFNyagchangjwok William Oguen arrived in the protection of civilians (PoC) site at Malakal last April with her brother. One of her children, Zacharia Peter Dak is suffering from severe malnutrition.Copyright: Kristen Poels/MSF