Voorstel opiniestuk Jemen: land in een wurggreep

De oorlog blijft Jemen teisteren. De coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië besliste onlangs om de grenzen van Jemen zo goed volledig als af te sluiten voor humanitaire hulp. Het resultaat: de nu al onmenselijke situatie zal nog erger worden. Bovendien houdt de drieste maatregel de weinige organisaties die nog hulp bieden in het land in een wurggreep.

Onze organisatie, Artsen Zonder Grenzen, stelt alles in het werk om medische hulp in Jemen te blijven bieden, zelfs nu de belangrijkste grensovergangen gesloten zijn. Vorige week werden vluchten die medische specialisten naar Jemen hadden moeten brengen, aan de grond gehouden. Schepen die medicijnen en medische uitrusting aanvoerden, konden de haven van Aden niet meer in. Hoewel de blokkade gedeeltelijk werd versoepeld op vrijdag, blijven de belangrijkste hulproutes afgesloten.

Cholera en ondervoeding

Het is onzeker of en hoe humanitaire organisaties de komende weken toegang zullen krijgen. Om de verregaande gevolgen van deze maatregelen te begrijpen, hoeven we alleen maar te kijken naar de bestaande omvang van het leed.

Meer dan twee jaar oorlog zaaide dood en vernieling in het land, van een ongeziene uitbraak van cholera tot ernstige ondervoeding op het platteland, doordat de prijzen van basisvoedsel de pan uitrijzen. Intussen zijn ook honderden medische centra beschadigd of vernield, is er een ernstig tekort aan basishulpmiddelen, en vertrekt medisch personeel omdat het al meer dan een jaar geen loon meer ontvingen.

Verzengende hitte

Toen ik in september een bezoek bracht aan Jemen, ging ik naar de noordelijke stad Abs, waar we steun bieden aan het enige volledig functionele ziekenhuis in een landelijk gebied. Vóór de escalatie van het conflict was het ziekenhuis bedoeld om ongeveer 100.000 mensen te helpen. Vandaag zijn dat er 1 miljoen. Er is geen andere gezondheidszorg voorhanden voor mensen die gevaarlijk dicht bij de frontlinie wonen, 50 kilometer verderop.

In de verzengende hitte op het binnenplein in kiezelsteen van het Abs Rural Hospital wachtten patiënten op een behandeling. Alle 40 bedden in het therapeutische voedingscentrum waren bezet door ondervoede kinderen. Ik ontmoette Fatma, een meisje van negen dat lusteloos en uitgemergeld in haar loszittende paarse jurkje op een bed lag. Het personeel had haar eerder dit jaar al behandeld voor ernstige ondervoeding en haar leven gered met een bloedtransfusie. Maar nu was ze terug met een van de ergste gevallen van ondervoeding die ze ooit gezien hadden. We wisten niet of ze zou overleven.

“Hulpverleners, vermijd conflictgebied”

Andere patiënten kwamen met infecties aan de luchtwegen, slangenbeten, leverfalen of gebroken botten. De week voordat de grenzen van Jemen werden afgesloten, noteerde het ziekenhuis 980 bezoeken aan de spoedafdeling, voerden dokters 110 operaties uit en brachten vroedvrouwen van Artsen Zonder Grenzen zo’n 20 baby’s per dag ter wereld.

Na de laatste escalatie maande de coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië de humanitaire organisaties aan om “het conflictgebied” te vermijden. Alleen zou dat betekenen dat duizenden mensen in oorlogszones geen enkele medische hulp meer zouden kunnen krijgen.

Ziekenhuis gebombardeerd

Zelfs het ziekenhuis van Abs, dat beschermd is onder het internationale oorlogsrecht, werd in augustus 2016 door de coalitie gebombardeerd. Daarbij kwamen 19 mensen om het leven, onder wie een collega van Artsen Zonder Grenzen. 24 anderen geraakten gewond. Het bombardement was en is totaal ongerechtvaardigd.

Voor mijn vertrek uit Abs bezocht ik een winderig kamp net ten oosten van de stad, waar vluchtelingen al meer dan twee jaar verblijven. Er is nagenoeg geen gezondheidszorg of infrastructuur in het kamp en slechts om de 10 dagen wordt per vrachtwagen zuiver water aangevoerd. Terwijl een mens ongeveer vijftien liter water per dag nodig heeft, kreeg ik van kampbewoners te horen dat ze het met twee liter moeten stellen.

Tenten van kleren en modder

Velen hadden geen onderdak en gebruikten hun door de zon gebleekte kleren om met stokken en modder tenten te improviseren. Een oudere man, Khatif, toonde me een uit zijn buik puilende, onbehandelde hernia. Twee van zijn kleinkinderen stierven al sinds de familie naar het kamp vluchtte. Hij wist niet waarom en begroef hen in een veld.

De schrijnende noden in Jemen zetten Artsen Zonder Grenzen ertoe aan om de medische operaties fors op te voeren. We hebben bijna 1.600 medewerkers in het land, onder wie 82 medewerkers uit het buitenland, die werken in dertien ziekenhuizen en steun verlenen aan achttien andere. De groeiende noden zijn echter ruimschoots groter dan onze capaciteit.

Coalitie moet belofte nakomen

Terwijl alle partijen in het conflict in Jemen in zekere mate verantwoordelijk zijn voor de huidige crisis, ging de coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië door met de blokkade van de voornaamste aanvoerroutes van het land, een maatregel die weerloze burgers bijzonder hard treft.

Nu al is de impact van de grensbeperkingen acuut voelbaar. De brandstofprijzen schoten omhoog, wat betekent dat wie nood heeft aan medische hulp de verplaatsing naar een ziekenhuis vaak niet meer kan betalen. De toevoer van bepaalde medicijnen valt stil en ons medisch personeel is niet meer in staat om Jemen te bereiken.

De coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië beloofde voordien om het in- en uitgaande verkeer van humanitaire goederen en personeel te beschermen. Voor de gezondheid en veiligheid van de inwoners van Abs en miljoenen anderen in Jemen die een tekort hebben aan zuiver water, voldoende voeding en basisgezondheidszorg, moet die belofte nagekomen worden.

Dr. David Noguera is voorzitter van Artsen Zonder Grenzen in Spanje.