Tien jaar na de aardbeving staat de gezondheidszorg in Haïti op de rand van de afgrond

Nieuw rapport (in Engels) wijst op de medische uitdagingen voor zorgverleners en patiënten in Haïti.

 Exact 10 jaar na de verwoestende aardbeving in Haïti wijst Artsen Zonder Grenzen op de recente verslechtering van medische zorg in het land, in een rapport dat vandaag is gepubliceerd. 
"De aardbeving heeft duizenden mensen gedood, miljoenen mensen ontheemd en 60% van het gezondheidssysteem van Haïti verwoest”, stelt Sandra Lamarque, landcoördinator van Artsen Zonder Grenzen in Haïti. “Tien jaar later hebben de meeste humanitaire actoren het land alweer verlaten en staat het medische zorgsysteem van Haïti opnieuw op de rand van de afgrond. En dat terwijl de politieke en economische crisis blijft escaleren.”

Op 12 januari 2010 werd Haïti door een aardbeving met een kracht van 7,0 getroffen. Als reactie lanceerde Artsen Zonder Grenzen toen één van haar grootste noodoperaties ooit, waarbij in slechts 10 maanden tijd meer dan 350.000 mensen werden behandeld. Tien jaar later hebben de medische voorzieningen, waaronder ook die van Artsen Zonder Grenzen, moeite om in de behoeften van de patiënten te voorzien. In haar rapport “Haïti, tien jaar later” belicht de organisatie de uitdagingen voor het functioneren van het zorgsysteem in het licht van de crisis. Sinds de stijging van de brandstofprijzen in juli 2018 de crisis heeft aangewakkerd, hebben de medische instellingen alle moeite om basiszorg te verlenen door een tekort aan geneesmiddelen, zuurstof, bloed, brandstof en personeel. 

"De internationale steun die het land kreeg of die werd toegezegd na de aardbeving is nu grotendeels verdwenen of werd zelfs nooit concreet gerealiseerd", gaat Lamarque verder. "De aandacht van de media is niet meer gevestigd op de tekortkomingen in medische zorg, maar wel op het dagelijks leven van de meeste Haïtianen dat steeds onzekerder wordt door de inflatie, het gebrek aan economische mogelijkheden en de regelmatige uitbarstingen van geweld.” 

In 2019 lag het leven in Haïti meerdere keren maandenlang volledig stil. De straten werden geblokkeerd door barricades van brandende banden, kabels en zelfs muren die 's nachts werden gebouwd. Die barricades belemmerden het verkeer van ambulances, gezondheidswerkers, medisch materiaal en patiënten.

In 2019 ontving het noodcentrum van Artsen Zonder Grenzen in het Martissant, een sloppenwijk in Port-au-Prince, gemiddeld 2.450 patiënten per maand. 10% daarvan had schotwonden, snijwonden of andere wonden veroorzaakt door het geweld. Het brandwondenziekenhuis van Artsen Zonder Grenzen in Drouillard, een andere regio nabij Port-au-Prince, kende een piek in september, toen het in totaal 141 patiënten met ernstige brandwonden opnam, voornamelijk veroorzaakt door verkeersongevallen. In Delmas, waar Artsen Zonder Grenzen een kliniek voor seksueel en gendergerelateerd geweld runt, was er een daling van het aantal patiënten in de periode van verhoogd geweld, simpelweg omdat het voor de patiënten te moeilijk was om de kliniek te bereiken. 

Op het platteland, zoals in Port-à-Piment in het departement Zuid, is het effect van de crisis op de Haïtiaanse gezondheidszorg pijnlijk zichtbaar. Daar ondersteunt Artsen Zonder Grenzen al geruime tijd de nooddiensten en moederzorg in het gebied. In ernstige gevallen, wanneer een ziekenhuisopname noodzakelijk is, heeft Artsen Zonder Grenzen nu moeite om een zorgvoorziening te vinden waarnaar het zijn patiënten kan doorverwijzen. Het belangrijkste ziekenhuis en de bloedbank in het departement werden beide in oktober gesloten nadat ze werden geplunderd en zijn nog steeds niet volledig functioneel. Soms duurt het tot vijf uur lang vooraleer voor patiënten in kritieke toestand een ziekenhuis wordt gevonden die ze kan opnemen. 

Als reactie op de toenemende economische en politieke crisis heeft Artsen Zonder Grenzen nieuwe initiatieven gelanceerd om patiënten te verzorgen wanneer het Haïtiaanse zorgsysteem dat niet aankan. In november heropende Artsen Zonder Grenzen een traumacentrum met 50 bedden in Tabarre, een wijk in Port-au-Prince. In de eerste vijf weken ontving het centrum 574 patiënten, een enorm aantal. 150 mensen werden opgenomen met levensbedreigende verwondingen, maar liefst 57% daarvan had schotwonden. 

De organisatie heeft ook haar steun aan het ministerie van Volksgezondheid versterkt door het leveren van medische apparatuur en materiaal, gezondheidsstructuren te rehabiliteren en de opleiding van personeel in het belangrijkste openbare ziekenhuis van Port-au-Prince. We ondersteunen ook een ziekenhuis in Port Salut, in het departement Zuid en 10 gezondheidscentra in het hele land.

"We wisten dat we hier patiënten met ernstige en dringende behoeften zouden helpen, maar de situatie is duidelijk nog erger dan we oorspronkelijk dachten”, besluit Lamarque. "Belangrijk is dat nu ook anderen aandacht besteden aan de huidige medische behoeften in Haïti."