Soedan: Obstructieve bureaucratie en onveiligheid belemmeren de humanitaire respons

"Mensen sterven terwijl het gezondheidssysteem van het land bezwijkt onder het gewicht van de overweldigende behoeften", zegt Jean Nicolas Armstrong Dangelser, AZG-noodcoördinator in Soedan. "Door mensen te onderwerpen aan schokkend geweld, of door medische organisaties te verbieden hen te helpen, tonen de strijdende partijen in Soedan een volledige minachting voor het leven van burgers."

Ondanks activiteiten in 11 staten, staat de omvang van de activiteiten van Artsen zonder Grenzen in Soedan noodgedwongen niet in verhouding tot de enorme noden waarmee de bevolking wordt geconfronteerd. Artsen Zonder Grenzen probeert haar activiteiten uit te breiden, maar deze pogingen werden consequent belemmerd door beide strijdende partijen, ondanks hun vele publieke toezeggingen om humanitaire hulp te faciliteren, waaronder die formeel uiteengezet in de Jeddah Declaration of Commitment to Protect the Civilians of Sudan.

Reisverbod voor medisch team

Een team van Artsen zonder Grenzen, inclusief ervaren medisch noodpersoneel, mocht niet reizen van Port Sudan naar gebieden met grotere medische noden en startte bijgevolg water- en sanitaire hulp in kampen voor ontheemden & “mass casualty” training voor het Soedanese medische personeel. Deze kleinschalige, niet-levensreddende activiteiten hadden veel minder impact dan wat bereikt had kunnen worden als het team gebieden had kunnen bereiken met grotere medische behoeften. Medici in het team behandelden geen enkele patiënt.

De leider van het medische team, Soedanees-Britse arts dr. Javid Abdelomoneim beschrijft de pogingen van het team om toestemming te krijgen om te reizen:

“Waarom werden na tweede, derde, vierde, vijfde, zesde en zevende dagelijkse verzoeken en dialogen met humanitaire en inlichtingendiensten onze vergunningen om terug te reizen naar de staten Khartoem en de rivier de Nijl afgewezen? Weken later zat mijn hele AZG-team, waaronder medische, logistieke en operationele collega's, nog steeds in Port Sudan.”

Ondanks de duidelijke en overweldigende behoeften van de bevolking:

• hebben de autoriteiten op sommige locaties herhaaldelijk het verkeer van humanitair en medisch personeel en voorraden tussen en binnen staten belemmerd. Verzoeken om reisvergunningen die op tijd en met het vereiste papierwerk door Artsen Zonder Grenzen zijn ingediend, zijn vertraagd, afgewezen, ingetrokken of duidelijk niet gerespecteerd, allemaal zonder duidelijke reden.
• Zelfs indien er vergunningen werden afgegeven, werden AZG-personeel en voorraden in sommige gevallen teruggestuurd door beveiligingspersoneel bij controleposten, waarbij het AZG-personeel soms werd lastiggevallen, bedreigd of vastgehouden.
• Op sommige locaties hebben de autoriteiten aangegeven dat er gewapende escortes nodig zijn voor bevoorradingsbewegingen, waardoor de bewegingsvrijheid wordt beperkt en de onafhankelijkheid en neutraliteit van humanitaire organisaties en personeel wordt ondermijnd.
• Ondanks herhaalde aanvragen en verzoeken hebben de Soedanese autoriteiten aanzienlijk minder visa afgegeven dan AZG nodig heeft om voldoende personeel het land in te krijgen om te voorzien in de immense behoeften van de Soedanese bevolking. Hoewel sommige visa zijn afgegeven, is het proces inconsistent en onbetrouwbaar. Op dit moment kan Artsen Zonder Grenzen alleen maar hopen dat het personeel een visum krijgt als ze een aanvraag indienen. Deze onzekerheid maakt het moeilijk om met enig vertrouwen plannen te maken voor het opschalen van activiteiten en kan de toekomst van bestaande activiteiten in gevaar brengen. Extra personeel is van cruciaal belang om de medische dienstverlening uit te breiden en om medische teams, die de klok rond werken, in en buiten het land te rouleren.

Bewust of niet: resultaat is zelfde

Hoewel het onduidelijk is of deze acties een bewuste poging zijn om de humanitaire hulp aan banden te leggen, is het resultaat voor de bevolking hetzelfde: verminderde toegang tot gezondheidszorg op het moment dat die het meest urgent is.

Beide strijdende partijen verstoren het werk van medische en humanitaire organisaties. AZG-voorraden zijn in beslag genomen, gewapende groepen plunderden AZG-faciliteiten en sloegen en bedreigden personeel met geweld. Vooral de Soedanese medewerkers van AZG hebben te maken gehad met traumatische bedreigingen tijdens plunderingen, terwijl ze medische zorg probeerden te verlenen aan hun mede-Soedanezen.

Het conflict en de wijdverbreide onveiligheid in Soedan creëren een wanhopige situatie voor de bevolking, waarbij mensen te maken krijgen met gevechten, luchtaanvallen, beschietingen, moorden, seksueel geweld en criminaliteit. AZG-patiënten die vanuit het westen van Darfur naar Tsjaad vluchtten, beschreven een erbarmelijke situatie in El Geneina, de hoofdstad van de deelstaat, met mensen die werden doodgeschoten toen ze het geweld in de stad ontvluchtten.

Ook zorg los van conflict in gedrang

Tegelijkertijd worstelt het gezondheidssysteem van het land om te reageren op de enorme behoeften die het conflict veroorzaakt, evenals op gezondheidsbehoeften die niet direct verband houden met de gevechten. Gezondheidsvoorzieningen hebben onvoldoende personeel en voorraden en zijn op sommige gebieden nauwelijks functioneel. Het geweld maakt het moeilijk voor mensen om toegang te krijgen tot gezondheidszorg, waarbij velen zich laat melden bij zorginstellingen omdat het te gevaarlijk is om te reizen.

Sinds het uitbreken van het conflict heeft AZG bestaande projecten uitgebreid of geheroriënteerd en nieuwe activiteiten gelanceerd. In amper vijf weken tijd behandelden de chirurgische teams van Artsen Zonder Grenzen in het academisch ziekenhuis Bashair in Zuid-Khartoum 1.169 patiënten, waarvan meer dan 900 gewelddadige trauma's hadden opgelopen. Sinds het begin van de gevechten heeft het AZG-ziekenhuis in El Fasher, in het noorden van Darfur, meer dan 600 operaties uitgevoerd voor oorlogsgewonden of vrouwen die spoedeisende verloskundige zorg nodig hadden. Artsen Zonder Grenzen biedt onder andere pediatrische, ondervoedings- en moedergezondheidszorg, beheert mobiele klinieken en biedt medische en water- en sanitaire voorzieningen aan ontheemden.