Soedan: mortaliteit in West-Darfur vertwintigvoudigd

In West-Darfoer sterven sinds april 2023 twintig keer meer mensen dan gemiddeld. In 82% van de gevallen was geweld was de doodsoorzaak, en 83% van de slachtoffers zijn mannen. Dat blijkt uit een retrospectieve mortaliteitsstudie die Artsen Zonder Grenzen uitvoerde in drie vluchtelingenkampen in de regio. Het merendeel van de sterfgevallen vond plaats in El Geneina, Soedan, terwijl een kwart plaatsvond tijdens de vlucht naar Tsjaad. Bijna één op de twintig mannen tussen de 15 en 44 jaar werd in deze periode als vermist opgegeven.

“De onderzoeksresultaten bevestigen de getuigenissen van ongeveer 1.500 Soedanese gewonden die sinds afgelopen juni door onze teams in samenwerking met de Tsjadische gezondheidsautoriteiten zijn behandeld op de chirurgische afdeling van het ziekenhuis van Adré in Tsjaad”, zegt Claire Nicolet, hoofd van de noodprogramma’s van Artsen Zonder Grenzen in Tsjaad. De toestroom van gewonden die we in Adré hebben ervaren, met 858 oorlogsgewonden die tussen 15 en 17 juni binnenstroomden, komt overeen met de piek van het sterftecijfer dat het onderzoek vaststelde.

“Veel van de gewonden meldden dat Arabische militieleden hen onder vuur namen vanwege hun Masalit-etniciteit. Ze vertelden ons dat dit geweld zich vervolgens voortzette in de dorpen en controleposten langs de weg naar Tsjaad, waarbij mannen uit de Masalit-gemeenschap systematisch het doelwit waren", aldus Nicolet.

Bloedstollende spiraal van geweld

De getuigenissen van vluchtelingen die de afgelopen zes maanden West-Darfoer zijn ontvlucht, schetsen een bloedstollende spiraal van geweld, plunderingen, in brand gestoken huizen, afranselingen, seksueel geweld en bloedbaden. De etnische dimensie van het geweld vindt zijn wortels in politieke, economische en landrivaliteit tussen de verschillende gemeenschappen, en heeft een extreme wending genomen in de hoofdstad El Geneina, die nu vrijwel leeg is van de Masalit-gemeenschap die daar vroeger woonde.

“Ze vertelden ons dat dit niet ons land was en gaven ons twee opties: onmiddellijk naar Tsjaad vertrekken of vermoord worden. Ze namen een paar mannen mee en ik zag ze hen op straat neerschieten, zonder dat iemand de lijken begroef”, zegt H., een zesentwintigjarige vluchteling die vanuit El Geneina naar Adré vluchtte. “Op weg naar Tsjaad werden we bij veel controleposten tegengehouden. Ze vroegen ons van welke stam we afkomstig waren. Ze zochten Masalit-mensen”, voegde een andere patiënt toe die door Artsen Zonder Grenzen in Adré werd behandeld.

Een van de meest recente gewelddaden vond plaats in november in Ardamatta, ten noordoosten van El Geneina. Honderden mensen zijn naar verluidt gedood toen de milities de controle overnamen in het gebied waar zich een groot kamp voor ontheemden en een garnizoen van de Soedanese strijdkrachten bevond. “Daardoor kwamen 333 gewonden, voornamelijk mensen uit Ardamatta met schotwonden, in Adré terecht voor behandeling door Artsen Zonder Grenzen en het Tsjadische Ministerie van Volksgezondheid gedurende de maand november”, voegde Nicolet eraan toe.

Twee maal meer sterfgevallen dan de drempelwaarde voor een “noodsituatie die onmiddellijk actie vereist”

Het retrospectieve sterfteonderzoek werd in augustus en september uitgevoerd door teams van Artsen Zonder Grenzen in de kampen Toumtouma, Arkoum en Ourang, waar destijds respectievelijk 6.000, 44.000 en 25.000 mensen woonden. Aan een representatieve steekproef van 3.093 personen (huishoudshoofden) werd gevraagd naar het aantal en de doodsoorzaak in hun huishouden in 2023, voor en na het begin van het conflict. Dit maakt het mogelijk om een ruw sterftecijfer te bepalen en dit over de twee perioden te vergelijken. Dit is een van de meest gebruikte indicatoren voor het beoordelen van de ernst van een crisis onder een bepaalde bevolkingsgroep. Bij een sterftecijfer gelijk aan of groter dan één sterfgeval per tienduizend mensen per dag spreekt men van een noodsituatie die een onmiddellijke reactie vereist. In West-Darfour ligt dat cijfer op 2.25 per tienduizend.

Het conflict in Soedan leidde tot een grote humanitaire crisis in het oosten van Tsjaad. Daar verblijven vandaag bijna een half miljoen mensen, naast al bijzonder kwetsbare lokale gemeenschappen en duizenden andere Soedanese vluchtelingen die al twintig jaar in het land verblijven. Er zijn nog steeds aanzienlijke financiële, logistieke en HR-middelen nodig om de humanitaire respons, en noodvoedselhulp in het bijzonder, in Adré en de omliggende kampen op te voeren. De teams van Artsen zonder Grenzen blijven een breed scala aan medische zorg verlenen in het Adré-ziekenhuis en in verschillende klinieken en gezondheidscentra (pediatrie, moederzorg, voeding, traumachirurgie, vaccinaties, geestelijke gezondheidszorg, enz.) en blijven werken aan het verbeteren van de toegang tot water en hygiëne en sanitaire voorzieningen.