Seksueel geweld in Soedan: “Ze sloegen ons en verkrachtten ons, daar op straat, in het openbaar.”

“Vrouwen en meisjes voelen zich nergens veilig. Ze worden aangevallen in hun eigen huis, wanneer ze op de vlucht zijn voor geweld, voedsel zoeken, brandhout verzamelen of op het land werken. Ze vertellen ons dat ze zich gevangen voelen”, zegt Claire San Filippo, noodhulpcoördinator bij AZG. "Deze aanvallen zijn gruwelijk en wreed, en er zijn vaak meerdere daders bij betrokken. Dit moet stoppen. "Seksueel geweld is geen natuurlijk of onvermijdelijk gevolg van oorlog, het kan een oorlogsmisdaad, een vorm van foltering en een misdaad tegen de menselijkheid zijn. De strijdende partijen moeten hun strijders ter verantwoording roepen en de bevolking beschermen tegen dit weerzinwekkende geweld. Overlevenden moeten onmiddellijk toegang krijgen tot meer hulp, tot de medische behandeling en psychologische zorg die zij zo hard nodig hebben.”

Geweld dat als "onvermijdelijk" beschouwd wordt

Seksueel geweld is zo wijdverbreid in Darfur dat veel mensen er op een huiveringwekkende manier over spreken als iets onvermijdelijks. "Sommige mensen kwamen 's nachts om de vrouwen te verkrachten en alles mee te nemen, inclusief dieren. Ik hoorde 's nachts vrouwen verkracht worden. De mannen verstopten zich in toiletten of in kamers die ze konden afsluiten, zoals mijn man en broers, anders zouden ze worden vermoord. De vrouwen verstopten zich niet omdat het voor ons alleen maar slaag en verkrachting was, maar de mannen zouden worden vermoord", vertelde een 27-jarige vrouw aan het team van Artsen Zonder Grenzen in West-Darfur.

AZG heeft tussen januari 2024 en maart 2025 in Zuid-Darfur maar liefst 659 slachtoffers van seksueel geweld verzorgd

Deze verontrustende cijfers zijn waarschijnlijk een onderschatting van de werkelijke omvang van seksueel geweld in Zuid-Darfur.

De situatie is vergelijkbaar in andere plaatsen waar Artsen Zonder Grenzen zorg kan verlenen aan slachtoffers, zoals Oost-Tsjaad, waar momenteel meer dan 800.000 Soedanese vluchtelingen verblijven. In Adré was bijna de helft van de 44 slachtoffers die Artsen Zonder Grenzen sinds januari 2025 heeft behandeld, kind. In de provincie Wadi Fira zijn tussen januari en maart 2025 94 slachtoffers behandeld, waarvan 81 jonger dan 18 jaar.

De getuigenissen van patiënten en zorgverleners in zowel Oost-Tsjaad als Darfur, Soedan, bevestigen dit. Een man vertelde het team van Artsen Zonder Grenzen in Murnei, West-Darfur: “Drie maanden geleden werd een meisje van 13 jaar verkracht door drie mannen... Ze grepen haar, verkrachtten haar en lieten haar achter in de vallei... Ze riepen een aantal mensen om het meisje naar het ziekenhuis te brengen. Ik was een van hen. Het was nog maar een klein meisje.”

Veel overlevenden melden dat ze door meer dan één persoon zijn verkracht. In Metché in het oosten van Tsjaad werden 11 van de 24 overlevenden die tussen januari en maart 2025 werden behandeld, door meerdere daders aangevallen. De ervaringen die patiënten op verschillende locaties delen, bevestigen dit.

Moeilijke toegang tot gezondheidszorg

Het is van vitaal belang dat slachtoffers na de aanval toegang krijgen tot hulp, aangezien seksueel geweld een medisch noodgeval is. De onmiddellijke en langdurige fysieke en psychologische gevolgen kunnen levensbedreigend zijn. Toch hebben slachtoffers moeite om toegang te krijgen tot medische zorg en bescherming vanwege een gebrek aan hulpverlening, beperkte kennis over de weinige diensten die er zijn, de hoge kosten van vervoer naar de hulpverleningsinstanties en een terughoudendheid om over het misbruik te praten uit schaamte, angst voor stigmatisering of represailles.

Waar hulpverlening bestaat, hebben slachtoffers duidelijke en toegankelijke doorverwijsmogelijkheden nodig om de hulp te krijgen die ze nodig hebben. In Zuid-Darfur, de staat met het grootste aantal ontheemden in Soedan, heeft Artsen Zonder Grenzen eind 2024 een gemeenschapsgerichte component toegevoegd aan de zorg voor slachtoffers van seksueel geweld. Vroedvrouwen en gemeenschapsgezondheidswerkers werden opgeleid en uitgerust om noodanticonceptie en psychologische eerste hulp te bieden aan slachtoffers. Ze hielpen slachtoffers ook door te verwijzen naar door AZG ondersteunde eerstelijnsgezondheidszorgklinieken en tweedelijnsziekenhuizen voor uitgebreide zorg. Sinds de toevoeging van dit gemeenschapsgerichte model heeft AZG een sterke toename gezien van het aantal vrouwen en adolescenten dat zorg zoekt.

De toegang tot medische diensten moet dringend worden verbeterd.

De teams van Artsen Zonder Grenzen blijven nieuwe slachtoffers van seksueel geweld opvangen. In Tawila, waar mensen blijven aankomen na aanvallen op het kamp Zamzam en in Elf Fasher, Noord-Darfur, heeft het ziekenhuis tussen januari en begin mei 48 slachtoffers van seksueel geweld opgevangen, de meesten sinds het begin van de gevechten in het kamp Zamzam in april.

“De toegang tot hulp voor slachtoffers van seksueel geweld is ontoereikend en moet, net als de meeste humanitaire en gezondheidszorgdiensten in Soedan, dringend worden uitgebreid. Mensen – voornamelijk vrouwen en meisjes – die het slachtoffer zijn van seksueel geweld hebben dringend medische zorg nodig, waaronder psychologische ondersteuning en bescherming. De zorg moet vanaf het begin worden afgestemd op de vele overweldigende belemmeringen waarmee slachtoffers worden geconfronteerd wanneer ze medische hulp zoeken na seksueel geweld”, zegt Ruth Kauffman, medisch noodhulpmanager bij Artsen Zonder Grenzen.

Er moet een einde komen aan de brute aanvallen en verkrachtingen, de strijdende partijen moeten ervoor zorgen dat burgers worden beschermd en hun verplichtingen uit hoofde van het internationaal humanitair recht om burgers te beschermen nakomen, en de medische en humanitaire hulpverlening voor slachtoffers van seksueel geweld moet dringend worden uitgebreid in Darfur en Oost-Tsjaad.