Rapport AZG: "Vlucht zonder einde: psychische hulp in de humanitaire hub in Brussel"

Uit twee rapporten van hulporganisaties werkzaam in de hub, die vandaag verschijnen, blijkt dat mensen op de vlucht geen asiel, bescherming durven aanvragen in België. Onmenselijke toestanden in vluchtelingenkampen aan de grenzen van Europa, de Dublin-regeling, politieacties en ontradingscampagnes in België en Europa zorgen ervoor dat ze alle vertrouwen verliezen in overheidsinstanties. En het vergroot hun kwetsbaarheid eenmaal ze in Europa zijn. ‘Deze mensen hebben nood aan duidelijke informatie op maat die in alle rust en vertrouwen gegeven wordt. Een onthaal- en oriëntatie centrum waar overheid en hulporganisaties samen werken en alle diensten aanbieden die zij nodig hebben, is de oplossing’, zeggen de organisaties die samen de humanitaire hub beheren sinds september 2017.

In september 2017 richtten Artsen Zonder Grenzen, Croix Rouge, Oxfam Solidariteit, Burgerplatform voor Steun aan de Vluchtelingen, Dokters van de Wereld, CIRÉ, Nansen vzw en Vluchtelingenwerk Vlaanderen een humanitaire hub op in het Brusselse Noordstation, vlakbij het Maximiliaanpark. Daarmee wilden ze voldoen aan de nood van mensen op de vlucht die in België strandden. De organisaties voorzien medische zorg, geestelijke gezondheidszorg, juridische en sociale hulp, klerendistributie en de mogelijkheid familie op te sporen. Tussen januari en oktober 2018 kregen 1718 mensen juridisch advies en vonden er 1118 psychologische raadplegingen plaats in de hub.

Bang om asiel aan te vragen

De mensen die gestrand zijn in België, zijn mannen, vrouwen, kinderen  diegeen correcte informatie over hun rechten hebben en in veel gevallen nood hebben aan internationale bescherming. Uit het rapport ‘Migranten op doortocht in België: aanbevelingen voor een meer menselijke aanpak’ van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, CIRÉ, Caritas International, NANSEN vzw het Burgerplatform voor steun aan de Vluchtelingen, blijkt dat deze mensen bang zijn om bescherming aan te vragen, en vrezen slecht behandeld en teruggestuurd te worden zonder goed gehoord te worden. ‘We zien ook niet-begeleide minderjarigen, die extra kwetsbaar zijn voor misbruik en desinformatie’, zegt Charlotte Van Dycke, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen  

Achteruitgang geestelijke gezondheid door traumatische gebeurtenissen

Bovendien gaat hun geestelijke gezondheid erop achteruit terwijl ze in Europa en België zijn. Dat terwijl ze al zeer kwetsbaar zijn.  Uit het rapport ‘Vlucht zonder einde: psychische hulp in de humanitaire hub’ van Artsen Zonder Grenzen blijkt dat één op vier patiënten zijn/haar psychische problemen toeschrijft aan de slechte leefomstandigheden, het gebrek aan basisdiensten en politiegedrag in Europe en België, en aan de grote onzekerheid ten opzichte van hun procedure. Ze ervaren deze zaken als mensonwaardig en proberen dan maar het Verenigd Koninkrijk te bereiken. Dus hoewel ze rust en bescherming zoeken, komen ze in een vlucht terecht die maar niet ten einde komt.‘De patiënten in de geestelijke gezondheidskliniek van Artsen Zonder Grenzen in de hub hebben allemaal geweld en traumatische gebeurtenissen meegemaakt in hun thuisland of onderweg. Vooral in Libië hebben velen marteling, opsluiting, dwangarbeid of seksueel geweld meegemaakt. Soms doen gebeurtenissen hier in België zoals een politiecontrole, die trauma’s herbeleven. Onze patiënten ontwikkelen o.a. slaapstoornissen, angsten, en depressies terwijl ze in België zijn”, zegt Hélène Duvivier, psycholoog voor Artsen Zonder Grenzen.  
 

 Beleid en Oplossing

Overal in Europa ondervinden migranten en vluchtelingen dezelfde uitsluiting en botsen ze op dezelfde afschrikmaatregelen.  ‘Het huidige beleid heeft weinig respect voor de fundamentele mensenrechten van deze mensen, werkt alleen maar ontradend, schrikt af en speelt in de kaarten van mensensmokkelaars. De oprichting van opvang- en oriëntatiecentra, en met een soepelere toepassing van de Dublin III-verordening, kan België komen tot een menselijk en efficiënt beleid. Dat biedt voordelen voor de hele samenleving, met respect voor mensenrechten’, zegt Charlotte Vandycke, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Een soepelere toepassing van de Dublin III-verordening is een belangrijke missing link in een betere aanpak van de uitzichtloze situatie van migranten op doortocht. Er moet  méér rekening gehouden worden met aanwezigheid van familieleden, minder teruggestuurd worden naar Europese landen waar de rechten op opvang en asiel niet gegarandeerd zijn, en de kwetsbaarheid moet ruimer ingevuld worden. België moet in deze dossiers zelf verantwoordelijkheid nemen, en haar menselijk gelaat tonen. Ook de bescherming van de rechten van minderjarigen moet veel beter. Zo kan men op korte termijn het aantal migranten dat doorreist beperken en een correcte toegang tot de asielprocedure in België garanderen.