Onderzoek Artsen Zonder Grenzen: dringend nood aan beter evenwicht tussen infectiebeheer en psychosociaal welzijn in woonzorgcentra
Artsen Zonder Grenzen deed in juli onderzoek naar de geestelijke gezondheid en de behoefte aan psychosociale ondersteuning van de bewoners van woonzorgcentra (WZC). De organisatie formuleert nu zes concrete aanbevelingen voor een beter evenwicht tussen infectiepreventie en -controle (IPC) en psychosociaal welzijn in de Belgische WZC’s.
Het kwalitatief onderzoek, dat Artsen Zonder Grenzen deed in juni met de steun van lokale overheden, bestond uit focusgroepsgesprekken met personeel in acht verschillende woonzorgcentra, en 64 diepte-interviews met bewoners van dezelfde faciliteiten. Het onderzoek biedt inzichten in de ervaringen van bewoners tijdens het hoogtepunt van de pandemie.
Zo bleek dat het psychosociale welbevinden van bewoners van WZC’s veel sterker leed onder de lockdown-maatregelen dan onder angst voor het virus, die quasi afwezig bleek. Fysieke isolatie, het verlies van dagelijkse routines, het ontbreken van sociaal en fysiek contact en vooral het verlies van persoonlijke vrijheid, veroorzaakten nieuwe psychologische symptomen en verergerde reeds bestaande aandoeningen.
Bewoners misten activiteiten en stimulatie. Videochattechnologie was slechts van beperkt nut en bezoeken achter een plastic of glazen scherm waren meestal beperkt tot één bezoeker per persoon en voor een korte periode met beperkte privacy.
“We weten dat we binnenkort zullen sterven, maar we willen onze laatste dagen niet doorbrengen in een gevangenis,” vertelde een man van 79. Een vrouw van 84 zei: “We behoren tot de meest kwetsbaren in deze zaak. En dan zeggen ze ja, het is waar, ze zijn erg, erg kwetsbaar, ze zijn oud, ze zijn in gevaar. En dan sluiten ze ons op en vergeten ons maandenlang.”
6 aanbevelingen
De onderzoeksresultaten benadrukken de dringende noodzaak om IPC-maatregelen en sociaal en mentaal welzijn in evenwicht te brengen. Artsen Zonder Grenzen doet zes voorstellen voor preventieve strategieën, om de gevolgen voor de geestelijke gezondheid van lockdown-maatregelen te verminderen.
- Zorg voor veilig maar zinvol sociaal contact en persoonlijke interactie
- Ga door met individuele en groepsactiviteiten met inachtneming van de IPC-maatregelen
- Behoud essentiële gezondheidszorg voor bewoners
- Verbeter de informatie-uitwisseling en communicatie met bewoners
- Bied up-to-date opleiding op maat aan voor medisch en paramedisch personeel in woonzorgcentra
- Bied zorg aan de zorgverleners door middel van proactieve psychologische ondersteuning van het personeel in woonzorgcentra, inclusief groepssessies over stressmanagement, angst en zelfzorg
Deze aanbevelingen worden concreter uitgewerkt in een document dat Artsen Zonder Grenzen nu al deelt met de betrokken WZC’s en overheden (zie bijlage (Engels)), hoewel de finale resultaten van dit onderzoek ten vroegste eind september in een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd zullen worden. Artsen Zonder Grenzen zal in de WZC’s die zij nu nog ondersteunt de aanbevelingen implementeren, samen met het management en het personeel van WZC. Tegelijk zet de organisatie de opleiding van mobiele teams van lokale overheden in Vlaanderen verder.
Voor meer details van de voorlopige bevindingen en citaten uit het onderzoek: neem contact op met Steven De Bondt, press & media officer bij Artsen Zonder Grenzen.