Meer nood aan toezicht op Europese grensbewakingsactiviteiten

Artsen Zonder Grenzen werkt sinds 2014 in Servië en biedt medische zorg aan vluchtelingen, migranten en asielzoekers die via de Balkanroute naar Europa reizen. Sinds januari 2021 zijn AZG-teams actief in het grensgebied tussen Servië en Hongarije, en in januari 2023 opende Artsen zonder Grenzen een noodproject in het grensgebied tussen Servië en Bulgarije.

Sinds januari 2021 behandelden de medische teams van Artsen Zonder Grenzen die in het grensgebied tussen Servië en Hongarije werken, 498 mensen voor traumaverwondingen, waaronder kneuzingen, hematoom en fracturen. De patiënten rapporteerden dat het om geweld door grensautoriteiten ging, waarbij ze onder andere beroofd werden van hun kleding en bezittingen, in elkaar geslagen werden met knuppels en takken, dat er honden op hen zijn losgelaten en dat er pepperspray en traangas tegen hen is gebruikt.

“De fysieke verwondingen die we behandelen en de verhalen over geweld die we van onze patiënten horen, wijzen op het voortdurende opzettelijke gebruik van geweld om mensen ervan te weerhouden asiel aan te vragen in de EU”, zegt Duccio Staderini, projecthoofd van Artsen zonder Grenzen in de Westelijke Balkan.“EU-lidstaten blijven prioriteit geven aan de bescherming van grenzen boven de bescherming en het welzijn van mensen. Dit moet stoppen.”

“EU-lidstaten blijven prioriteit geven aan de bescherming van grenzen boven de bescherming en het welzijn van mensen. Dit moet stoppen.”

Duccio Staderini, projecthoofd van Artsen zonder Grenzen in de Westelijke Balkan.“

Moedwillig negeren van onmenselijke en vernederende behandeling

Andere vormen van onmenselijke en vernederende behandeling die door AZG-patiënten worden gemeld, zijn onder meer de inbeslagname en vernietiging van persoonlijke bezittingen, opsluiting in geïsoleerde isoleercellen in het grensgebied en opzettelijk doen vallen van hekken en ladders.

EU-commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson en de nieuw aangestelde chef van FRONTEX (het Europees Grens- en kustwachtagentschap) brachten op 16 maart een bezoek aan de officiële grensovergang tussen Horgos, in Servië, en Roszke, in Hongarije, waar gewelddadige pushbacks door grenswachten regelmatig voorkomen. Tijdens haar bezoek prees Johansson het succes van de gezamenlijke grenscontrole bij het terugdringen van "illegale migratie" naar Europa.

"Vertegenwoordigers van de EU sluitenmoedwilligde ogen voor het buitensporige gebruik van geweld waar AZG getuige van is aan de buitengrenzen van de EU", zegt Staderini. “Dit bezoek toont het echte gelaat van de EU-betrokkenheid in de Westelijke Balkan: meer geld voor repressieve beveiliging, een grotere aanwezigheid van FRONTEX en meer terugkeer en surveillance.”

Twee jaar geleden schortte FRONTEX zijn operaties aan de Hongaarse kant van de grens met Servië op na een uitspraak van de rechtbank dat Hongarije de EU-wetgeving had geschonden door migranten die uit Servië kwamen illegaal terug te dringen. In december 2022 verplaatste Frontex zijn operaties naar de Servische kant van de grens als onderdeel van het EU-project om migratiebeheer uit te besteden aan naburige derde landen.

Voettocht die levens eist

Om de grens van Bulgarije naar Servië over te steken, moeten vluchtelingen drie tot vier dagen wandelen over beboste bergpaden. Vaak hebben deze mensen geen voedsel, water of onderdak en krijgen ze te maken met heel barre weersomstandigheden. In februari nog stierven op deze route twee mensen, onder wie een kind, van de kou. In 2023 hebben AZG-teams in Pirot, aan de Servische kant van de grens, al 1.944 mensen medische behandeling gegeven voor onder meer bevriezingen, loopgraafvoet, geïnfecteerde verwondingen, koorts, huidlaesies, blaren en algemene tekenen van fysieke uitputting.

Sinds 2014 stelt AZG de gewelddadige praktijken tegen vluchtelingen, asielzoekers en migranten aan de Europese grenzen uitvoerig aan de kaak.