Jemen: Er zijn dus geen betrouwbare gegevens beschikbaar om een dreigende hongersnood af te kondigen.
Artsen Zonder Grenzen reageert op de recente waarschuwingen van hongersnood in Jemen, dat al bijna vier jaar lang in oorlog leeft.
Vrijdag 26 oktober 2018 — Een maand geleden stelde de ngo Save the Children in een persbericht dat 5,2 miljoen kinderen in Jemen in levensgevaar verkeerden door ondervoeding. De Verenigde Naties waarschuwden meteen daarna dat het de ergste hongersnood in 100 jaar zou kunnen worden. Dreigt de hongersnood in Jemen?
Hongersnood treft hele bevolkingsgroepen, volwassenen en kinderen, die sterven door een combinatie van het gebrek aan voedsel en ziektes die daardoor teweeg worden gebracht. Grote aantallen ernstig ondervoede personen gaan gepaard met een hoog sterftecijfer, zoals in Ethiopië in 1984, in Zuid-Soedan in 1998, in Angola in 2002 of recenter nog in bepaalde afgelegen gebieden in het noorden van Nigeria in 2016. Dat is echter niet het geval in Hajjah, Ibb, Ta'izz, Amran en Sa'dah, de gouvernementen waar we kinderen behandelen die aan ondervoeding lijden. Bovendien blijkt uit de gegevens van de gezondheidscentra die we in deze gebieden ondersteunen, niet dat er in die gebieden hongersnood is of dreigt.
Waarop zijn de waarschuwingen voor een dreigende hongersnood gebaseerd?
Het is onmogelijk voor de humanitaire hulpverleners in Jemen om zich een algemeen beeld te vormen van de ondervoeding in het land. Noch de gespecialiseerde organisaties van de Verenigde Naties, noch de ngo's hebben de capaciteit om grootschalige voedingsstudies te voeren en zo de situatie te overzien. Ze hebben immers geen toegang grote delen van het land, zowel om veiligheidsredenen – door de bombardementen en gevechten – als om administratieve en politieke redenen, omdat de toegang tot die gebieden van de lokale autoriteiten afhangt. Er zijn dus geen betrouwbare gegevens beschikbaar waarop we ons kunnen baseren om een dreigende hongersnood in Jemen af te kondigen. Zo hebben we ook geen idee van het aantal doden. Dat cijfer blijft al sinds augustus 2016 hangen op 10.000 en wordt hardnekkig herhaald. De realiteit in Jemen is enorm vervormd, vooral omdat de toegang voor journalisten in het land nog steeds sterk aan banden wordt gelegd door de overheden. Het is voor de media erg moeilijk om feiten en cijfers te kunnen verifiëren.
Wat zien onze teams op het terrein?
We zien voornamelijk erg jonge kinderen die lijden aan ernstige acute ondervoeding, vooral omdat hun moeder te vroeg stopt met het geven van borstvoeding of door een eerdere conditie die tot ondervoeding leidt. We behandelen die kinderen met zeer voedzame therapeutische voeding. De ziekte die aan de basis ligt van de ondervoeding bestrijden we met medicijnen. Toch zijn er wel degelijk plaatsen waar het aantal gevallen van ernstige acute ondervoeding toeneemt, zoals in het gouvernement Amran. Dat blijkt uit de gegevens van ons ziekenhuis in Khamer: in september 2018 werden er bijvoorbeeld twee keer meer kinderen met ondervoeding opgenomen dan in dezelfde periode vorig jaar. De situatie is echter verschillend over het hele land.
We zien vooral een algemene verslechtering van de levensomstandigheden van de bevolking. Die heeft een zeer beperkte toegang tot de gezondheidscentra, omdat ze ofwel verwoest werden door de gevechten of werden verlaten door het medisch personeel, dat al sinds augustus 2016 niet meer betaald wordt. We zien burgers die in de val zitten door zware bombardementen, vooral in het noorden van het land, of gewonde of ontheemde bevolkingsgroepen door de grondgevechten. Volgens de informatie van het Yemen Data Project, een onafhankelijke onderzoeksinstelling die gegevens verzamelt, was een derde van de luchtaanvallen sinds maart 2015 gericht op niet-militaire doelwitten en zijn de bombardementen op burgervoertuigen in 2018 toegenomen ten opzichte van vorig jaar.
Ook de economische toestand, en dus de koopkracht, gaat er duidelijk op achteruit. De prijs van bloem ligt bijna 80 % hoger dan vóór de oorlog en benzine is maar liefst 130 % duurder geworden. De meest kwetsbare personen worden dankzij de sociale dynamiek in Jemen nog wel gesteund en geholpen door de gemeenschap. Dat beperkt wellicht de gevolgen van het voedseltekort voor bepaalde families. Maar de Jemenieten sterven ook omdat ze het vervoer niet kunnen betalen naar de zeldzame zorgvoorzieningen die nog operationeel zijn in het land. Dat zijn de problemen waar de bevolking mee geconfronteerd wordt en waarop Artsen Zonder Grenzen een antwoord probeert te bieden, ook al staan de toegang tot het land en de veiligheid onder druk.