EU kiest voor geweld: huidig migratiebeleid ontneemt vluchtelingen en migranten veiligheid en bescherming en moedigt systematische wreedheid aan

[Brussel, 21 februari 2024] - Artsen zonder Grenzen (AZG) publiceert vandaag een rapport over de verwoestende gevolgen van het Europese migratiebeleid dat de medisch-humanitaire organisatie vaststelt bij haar patiënten, van Libië tot Wit-Rusland, van Servië tot België. Het rapport Death, Despair and Destitution: the human costs of the EU’s migration policies werpt licht op de gewelddadige tactieken die de Europese Unie (EU) en de lidstaten impliciet goedkeuren en expliciet aanmoedigen door de steeds onmenselijkere politieke retoriek van Europese leiders. Ook België krijgt een veeg uit de pan, door zijn politiek van het weigeren van opvang om migratie te ontraden.

21 februari 2024

Lees ons rapport (EN)

Death, despair and destitution

PDF 22 MB

Downloaden

Na 9 jaar onafgebroken aanwezigheid heeft AZG een uitzonderlijk inzicht in de omvang en de ernst van het geweld dat doelbewust wordt toegebracht aan mensen die op de vlucht zijn voor conflicten, vervolging en rampzalige levensomstandigheden. Sinds 2014 zijn op zijn minst 29.000 mensen omgekomen of vermist geraakt tijdens het oversteken van de Middellandse Zee. Het werkelijke aantal ligt naar alle waarschijnlijkheid nog veel hoger.

De vele getuigenissen van patiënten die de hel van de Libische detentiecentra hebben meegemaakt, schetsen een cyclus van angstaanjagend geweld, misbruik en afpersing. Dit alles gesanctioneerd door EU-steun aan de Libische kustwacht, die mensen die op zee zijn onderschept en keer op keer terugstuurt naar deze onmenselijke situaties. Zowel patiënten in Libië, in het centrale Middellandse Zeegebied, als in België beschrijven deze onmenselijke situaties. En niet enkel in het centrale Middellandse Zeegebied en de Griekse vluchtelingenkampen – die de facto detentiecentra worden – blijft de toegang tot de meest elementaire diensten, of het nu gaat om gezondheidszorg of huisvesting, een dagelijkse ramp. Ook België ontzegt mensen op de vlucht de meest elementaire basisbehoeften door zijn politiek van niet-opvang.

8.000 veroordelingen

In België worden duizenden asielzoekers de toegang ontzegd tot de opvangvoorzieningen waar zij al jaren recht op hebben, maar de oplossingen voor deze politieke crisis blijven jammerlijk ontoereikend. De regering is meer dan 8.000 keer door de rechtbank veroordeeld vanwege haar onvermogen om verzoekers om internationale bescherming de opvangvoorzieningen te bieden waarop zij recht hebben. Toch verandert er niets.

“AZG-teams die in België kraakpanden en andere kwetsbare bevolkingsgroepen bezoeken met bewustmakings- en geestelijke gezondheidszorgactiviteiten, worden dagelijks geconfronteerd met de directe impact van het leven op straat op de mentale en fysieke gezondheid van mensen. Zij worden steeds vaker overweldigd en kunnen niet voldoen aan de noden van zoveel patiënten, die in de eerste plaats een veilig onderkomen nodig hebben. Wat voor geestelijke gezondheidszorg kunnen we bieden aan een patiënt die we na overleg niet anders kunnen dan terugsturen naar koude straten of een onhygiënisch kraakpand? Welke rol kan een medisch-humanitaire organisatie blijven spelen voor mensen zonder papieren wanneer hun toegang tot gezondheidszorg oneindig ingewikkeld wordt gemaakt vanwege hun wettelijke status?”, vraagt Caroline Willemen, hoofd van de activiteiten van Artsen zonder Grenzen in België zich af. “Het warme welkom dat zo terecht aan de Oekraïense vluchtelingen werd geboden, heeft op pijnlijke wijze de diepgewortelde ontmenselijking en het racisme blootgelegd van de beleidskeuzes die mensen van buiten Europa letterlijk in de kou laten staan.»

Fysiek geweld onderweg, administratief geweld in België

Langs elke etappe van de migratieroutes naar Europa zien AZG-ploegen een normalisering van het geweld waar mensen op de vlucht onder lijden, zowel in hun land van herkomst als tijdens hun reizen. Degenen die het “geluk” hebben om in België aan te komen, krijgen te maken met administratief geweld dat vaak gepaard gaat met jaren van onzekerheid en verwaarlozing. De laatste episode in deze cyclus van uitsluiting en geweld is het wetsontwerp waarover deze week in het parlement zal worden gestemd en dat gedwongen medische onderzoeken van mensen toestaat als onderdeel van hun uitzetting uit het land.

“Het bevorderen van een beleid van geweld en ontbering tegen vluchtelingen en migranten, in plaats van het zoeken naar humane politieke oplossingen, zou het collectieve geweten moeten shockeren. In plaats daarvan zijn we getuige van een versterking en zelfs een viering van dit inhumane beleid door de EU-leiders en in politieke bijeenkomsten. Dit druist in tegen de fundamentele waarden die de EU beweert te verdedigen." - Julien Buha Collette, operationeel teamleider van Artsen Zonder Grenzen

De EU en haar lidstaten moeten dringend van koers veranderen. Concrete oplossingen voor de huidige situatie zijn letterlijk van levensbelang, in plaats van migranten en vluchtelingen alleen door het veiligheidsprisma te bekijken, en zo bij te dragen aan hun ontmenselijking. Er zijn urgente en fundamentele veranderingen nodig om de onderliggende oorzaken van de ontheemding van de bevolking aan te pakken, die te lang heeft geleid tot zinloos verlies van mensenlevens, verwondingen en blijvende trauma's voor degenen die veiligheid en bescherming aan de grenzen zoeken.