Drop the Price! Artsen Zonder Grenzen wil dat Johnson & Johnson de prijs van zijn geneesmiddel tegen tuberculose verlaagt
Op donderdag 10 oktober lanceerde Artsen Zonder Grenzen een internationale campagne gericht aan de farmareus Johnson & Johnson. Het startschot van de campagne was een actie voor de kantoren van Johnson & Johnson in Brussel, waarin medewerkers van Artsen Zonder Grenzen eisten om de prijs van bedaquiline, een essentieel geneesmiddel in de strijd tegen tuberculose te verlagen tot één dollar per dag per persoon. De prijs voor dat geneesmiddel tegen de gevaarlijkste vormen van tuberculose – nog steeds de dodelijkste infectieziekte ter wereld – blijft een barrière voor vele patiënten.
Bedaquiline, de eerste innovatie in de strijd tegen tuberculose sinds bijna een halve eeuw, werd ontdekt door teams van het Belgische farmaceutische bedrijf Janssen, dat behoort tot de Amerikaanse farmareus Johnson & Johnson. Bedaquiline wordt aanbevolen door de Wereldgezondheidsorganisatie om vormen van tuberculose te behandelen die resistent zijn geworden tegen oudere, reeds bestaande geneesmiddelen. Elk jaar worden wereldwijd ongeveer een half miljoen mensen met een resistente vorm gediagnosticeerd.
In de meeste landen dienen patiënten met resistente vormen van tuberculose injecties te ondergaan, met blijvende, ernstige bijwerkingen, variërend van psychose tot doofheid en aanhoudende misselijkheid. Bovendien hebben deze behandelingen slechts 55% van de mensen met resistente tuberculose en slechts 34% van de mensen met ultraresistente tuberculose genezen.
"Met de ontdekking van bedaquiline kregen we weer hoop. Voordien, stonden wij als arts steeds machtelozer tegen die gevaarlijke vormen van tuberculose. Nauwelijks één op de twee patiënten kon hopen te herstellen na een verschrikkelijk lange, moeilijke en pijnlijke behandeling. Van de 130.000 mensen met resistente tuberculose die wereldwijd behandeld worden, kan 80 % van de patiënten effectief geholpen worden met bedaquiline. Maar slechts 12.000 van hen hebben er momenteel toegang tot, voornamelijk vanwege de hoge prijs die wordt gevraagd," zegt Dr. Marc Biot, operationeel directeur van Artsen Zonder Grenzen.
In 2018 adviseerde de Wereldgezondheidsorganisatie het gebruik van bedaquiline als essentieel onderdeel van een volledig orale behandeling, ter vervanging van geïnjecteerde geneesmiddelen. Het toegenomen gebruik van bedaquiline heeft al voordelen opgeleverd, zelfs voor mensen met die zowel met tuberculose als hiv zijn besmet. Bijvoorbeeld: van de 244 mensen die in Wit-Rusland met bedaquiline werden behandeld, bedroeg het succespercentage van de behandeling 87%.
1 dollar per dag per patiënt
Hoewel het onderzoek en de ontwikkeling van bedaquiline het resultaat zijn van gezamenlijke inspanningen van de wereldwijde tuberculosegemeenschap wordt de prijs uitsluitend bepaald door Johnson & Johnson, de houder van het patent. Een behandeling van zes maanden voor één persoon varieert van 25.000 euro in België tot 365 euro (400 dollar) in Zuid-Afrika. Artsen Zonder Grenzen eist één enkele prijs, wereldwijd: 1 dollar per dag per patiënt.
Momenteel is de laagste prijs die door Johnson & Johnson wordt aangerekend nog steeds dubbel zo hoog als de prijs die door Artsen Zonder Grenzen wordt gevraagd. Maar onderzoekers aan de Universiteit van Liverpool berekenden dat bedaquiline aan een veel lagere prijs met winst kan worden geproduceerd en verkocht. Als er minstens 108.000 behandelingen per jaar zouden worden verkocht, kan bedaquiline al winstgevend zijn voor nauwelijks 25 cent per dag. Aan 1 dollar per dag, zou de prijs van bedaquiline voor 20 maanden behandeling, die nodig is voor mensen met resistente tuberculose, uiteindelijk 600 dollar per persoon kosten.
"Om nieuwe besmettingen te vermijden is de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen voor de behandeling van resistente tuberculose een kwestie van volksgezondheid. Ze is ook dringend nodig gezien de vitale impact ervan op honderdduizenden mensen. Om die reden heeft Johnson & Johnson talrijke subsidies ontvangen van openbare en filantropische instellingen voor de ontwikkeling van bedaquiline. Ook Artsen Zonder Grenzen investeert in onderzoek en klinische studies voor een optimale behandeling met bedaquiline. Het publiek moet daarom ook een stem krijgen in de prijs die wordt bepaald", verklaart Dimitri Eynikel, beleidsmedewerker van de campagne voor toegang tot geneesmiddelen van Artsen Zonder Grenzen.
Elk jaar worden wereldwijd meer dan tien miljoen mensen (bijna het equivalent van de Belgische bevolking) besmet met tuberculose. 1,7 miljoen mensen sterft eraan (ongeveer de Brusselse bevolking). 95% van de patiënten leeft in die in landen waar de overgrote meerderheid van de mensen met 2,5 euro per dag moeten rondkomen.
"Het verlagen van de prijs naar één dollar per dag zou een grote stap zijn in de goede richting. Een groot deel van het half miljoen mensen die lijden aan resistente vormen van tuberculose zou elk jaar een echte kans krijgen op genezing en dus ook niet langer de ziekte kunnen overbrengen op anderen”, besluit Marc Biot.
Noot voor de redactie
Artsen Zonder Grenzen behandelt al 30 jaar tuberculosepatiënten over de hele wereld. Op 1 september 2018 hadden de teams van Artsen Zonder Grenzen meer dan 2.000 mensen in 14 landen behandeld met nieuwe, innovatieve tuberculosegeneesmiddelen: 1.530 werden behandeld met bedaquiline, 633 met delamanid en 227 met een combinatie van beide medicijnen.
Artsen Zonder Grenzen ondersteunt ook juridische inspanningen tegen problematische patentrechten op bedaquiline en is actief op zoek naar langetermijnoplossingen om de toegang tot bedaquiline te verbeteren.
