Artsen Zonder Grenzen toegewijd aan levens redden op Middellandse Zee, maar tekent Italiaanse gedragscode niet

Maandag 31 juli 2017 — Artsen Zonder Grenzen toegewijd aan levens redden op Middellandse Zee, maar tekent Italiaanse gedragscode niet

Artsen Zonder Grenzen heeft het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken formeel medegedeeld dat zij de gedragscode voor hulporganisaties met reddingsschepen op de Middellandse Zee niet ondertekent.

‘Hoewel we de gedragscode in haar huidige vorm niet kunnen ondertekenen, respecteren wij enkele bepalingen in de code, zoals financiële transparantie, die niet onder onze kernbezwaren vallen,’ zegt operationeel manager Annemarie Loof. ‘Artsen Zonder Grenzen zal haar zoek- en reddingsactiviteiten onder de coördinatie van het Maritieme Reddingscoördinatiecentrum (MRCC) voortzetten met inachtneming van alle relevante internationale en maritieme wetgeving.’

Meerdere bepalingen in de gedragscode kunnen tot gevolg hebben dat de effectiviteit en capaciteit van de huidige zoek- en reddingsactiviteiten beperkt worden, met mogelijk zeer ernstige humanitaire gevolgen. Bepaalde voorstellen – vooral het voorstel dat schepen geredde mensen altijd naar een veilige haven moeten brengen en niet mogen overbrengen naar een ander reddingsschip – levert onnodige beperkingen op ten aanzien van de huidige reddingscapaciteit op zee. Vanaf het moment dat Artsen Zonder Grenzen met reddingsschepen is gaan varen, neemt zij mensen over van andere schepen (en soms andersom). Dit ging altijd op verzoek van en onder coördinatie van het MRCC in Rome.

Het komen en gaan van reddingsschepen naar plekken waar geredde mensen afgezet worden, leidt tot een afname van het aantal actieve schepen in de reddingszone. Een afname van het aantal reddingsschepen verzwakt de reddingscapaciteit die nu al niet afdoende is – met meer verdrinkingsdoden tot gevolg.

Er is ook een bepaling die stelt dat justitiële politie meevaart op reddingsschepen. De gedragscode stelt dat deze ‘geen afbreuk doet aan lopende humanitaire activiteiten’, maar een dergelijke bepaling is vatbaar voor interpretatie. Het verzoek dat politieagenten aan boord niet gewapend zouden zijn, is niet overgenomen. De aanwezigheid van gewapende politieagenten en een commitment van hulpverleners om bewijslast te vergaren, druist in tegen fundamentele humanitaire principes van onafhankelijkheid, neutraliteit en onpartijdigheid. Het onderwerpt hulporganisaties aan de politieke belangen van een EU-lidstaat. Artsen Zonder Grenzen kan dat niet accepteren, omdat dit een directe impact heeft op haar toegang tot mensen in nood en op de veiligheid van haar teams.

De verantwoordelijkheid om zoek- en reddingsoperaties op zee uit te voeren ligt bij staten zelf. Reddingsactiviteiten door non-gouvernementele organisaties zoals Artsen Zonder Grenzen zijn slechts een tijdelijke maatregel om het gat op te vullen dat staten zelf gecreëerd hebben door die verantwoordelijk niet te nemen. EU-lidstaten moeten een toegewijd en proactief zoek- en reddingssysteem opzetten om Italië te ondersteunen en zij moeten erkennen dat Italië nu bewonderingswaardige inspanningen doet om mensen op zee te redden terwijl andere lidstaten niet thuisgeven.

In de eerste zes maanden van 2017 hebben hulporganisaties 35% van het totaal aantal reddingsoperaties op de Centraal-Middellandse Zee uitgevoerd. Artsen Zonder Grenzen heeft gedurende die periode ruim 16.000 mensen gered en naar veilige haven gebracht. Bij haar hulp op zee heeft Artsen Zonder Grenzen altijd voldaan aan alle (inter)nationale en maritieme wet- en regelgeving en aan haar eigen gedragscode, die gebaseerd zich op de medische ethiek en haar humanitaire principes.