Covid-19-vaccin: regeringen moeten transparantie eisen van farmaceutische bedrijven over alle licentieovereenkomsten

“Nadat overheden massaal hebben geïnvesteerd in de ontwikkeling en productie van Covid-19 vaccins, is het cruciaal dat essentiële informatie over de commercialisering van deze vaccins publiek beschikbaar wordt gemaakt", zegt Dimitri Eynikel, EU-adviseur van de Access Campaign van Artsen Zonder Grenzen (voor toegang tot geneesmiddelen). “Licentieovereenkomsten zijn bepalend voor wie de vaccins wereldwijd mag produceren en onder welke voorwaarden, ze kunnen informatie bevatten over welke prijs er wordt gevraagd voor de vaccins en waarop deze werd gebaseerd. Janssen Pharmaceutica (Johnson & Johnson) heeft recent een overeenkomst gesloten met een producent in Zuid-Afrika. Het is belangrijk de details van zulke overeenkomsten te kennen om te begrijpen of ze werkelijk voor een betere toegang en betaalbaarheid van de vaccins zorgen of ze vooral de commerciële belangen van de bedrijven dienen. De overeenkomst tussen het Braziliaanse Fiocruz en AstraZenaca toont alvast aan dat wat het bedrijf publiek verkondigt, niet strookt met hoe ze het vaccin tracht te verkopen.”

Onlangs nog werden verontrustende voorwaarden van een deal tussen het farmaceutische bedrijf AstraZeneca en de Braziliaanse openbare onderzoeksinstantie Fundação Oswaldo Cruz (Fiocruz) onthuld, waarna Artsen Zonder Grenzen regeringen opriep om dringend transparantie te eisen van farmaceutische bedrijven. Niet alleen over alle COVID-19-licentieovereenkomsten voor vaccins, maar ook over de kosten en gegevens van klinische proeven, vooral gezien de miljarden dollars aan overheidsgeld van de belastingbetaler die zijn besteed aan de ontwikkeling van deze potentiële vaccins.

Fiocruz zette een belangrijke stap in de richting van meer transparantie door de licentieovereenkomst met AstraZeneca om ten minste 100 miljoen vaccindoses te produceren (AZD1222) online te publiceren. De overeenkomst werd dan wel gepubliceerd met redacties, toch is dat een aanmoediging voor andere regeringen om dit voorbeeld te volgen en actie ondernemen voor meer transparantie.

Geen-winst-toezeggingen niet ongelimiteerd

Een eerdere overeenkomst toonde aan dat Astra Zeneca’s publieke verklaring (engagement) om geen winst te boeken toch erg beperkt is, en dat het bedrijf zichzelf de macht heeft gegeven om de pandemie al in juli 2021 als “voorbij” uit te roepen. Dit betekent dat AstraZeneca na juli 2021 regeringen en andere kopers hoge prijzen zou kunnen aanrekenen voor een vaccin dat volledig door het publiek werd gefinancierd. De oorspronkelijke exclusieve licentieovereenkomst tussen AstraZeneca en Oxford University is nog steeds niet openbaar gemaakt. Nochtans bepalen de voorwaarden van deze licentie de voorwaarden van de latere overeenkomsten van het bedrijf met andere vaccinfabrikanten over de hele wereld. Mensen met kennis van de AstraZeneca-Oxford-licentie zetten ook vraagtekens bij AstraZeneca's ‘geen winstoogmerk’-verplichting, en melden dat AstraZeneca wel 20% meer in rekening kan brengen dan de kosten die gepaard gaan met het produceren van het vaccin.

Behalve de overeenkomst met Fiocruz, zijn ook sublicenties met andere fabrikanten in Zuid-Afrika, India en andere landen nog niet bekendgemaakt. Publieke controle van de voorwaarden van deze deals is van cruciaal belang om een ​​rechtvaardige en betaalbare toegang tot deze toekomstige levensreddende vaccins te garanderen.

Farma geen kampioen in transparantie

Farmaceutische bedrijven hebben over de hele lijn een zeer slechte staat van dienst op het gebied van transparantie - van licentieovereenkomsten en technologieoverdracht tot kosten van onderzoek en ontwikkeling, en gegevens van klinische proeven - en de weinige informatie die is onthuld rond AstraZeneca's non-profitbeloften zou een waarschuwing moeten zijn dat de farma-industrie niet kan worden vertrouwd om te handelen in het belang van de volksgezondheid.

"Zolang we niet weten wat er in deze deals zit, blijven farmabedrijven bevoegd om te beslissen wie wanneer en tegen welke prijs toegang krijgt", zegt Kate Elder, Senior Vaccines Policy Advisor voor Access campagne van AZG (toegang tot medicijnen). “Zonder doortastende maatregelen van regeringen die meer transparantie eisen van bedrijven, komt de billijke toegang tot COVID-19-vaccins in gevaar. Het publiek heeft het recht om te weten wat er in deze deals zit - er is geen plaats voor geheimen tijdens een pandemie, er staat te veel op het spel. "

De licentieovereenkomsten die zijn gesloten voor een aantal andere bedrijven die racen om COVID-19-vaccins te ontwikkelen, blijven ook geheim, ondanks ongeziene overheidsfinanciering. Meer dan 12 miljard US dollar ging naar onderzoek en ontwikkeling (O&O), klinische proeven en productie van zes vooraanstaande kandidaat-COVID-19-vaccins ontwikkeld door AstraZeneca / Oxford University (meer dan $ 1,7 miljard) Johnson & Johnson / BiologicalE ($ 1,5 miljard), Pfizer / BioNTech ($ 2,5 miljard), GlaxoSmithKline / Sanofi Pasteur ($ 2,1 miljard), Novavax / Serum Institute of India (bijna $ 2 miljard) en Moderna / Lonza ($ 2,48 miljard). AstraZeneca is zo ver gegaan dat het verschillende keren heeft verklaard dat de ontwikkeling van het vaccin geen financiële gevolgen zal hebben voor het bedrijf, aangezien "naar verwachting de kosten om het vaccin verder te ontwikkelen, zullen worden gecompenseerd door financiering door regeringen en internationale organisaties."

Maak ook gegevens klinische proeven openbaar

AZG drong er ook bij de ontwikkelaars van COVID-19-vaccins op aan om de kosten en gegevens van klinische proeven openbaar te maken. Zonder deze informatie is het voor de maatschappij, behandelaars en overheden onmogelijk om betaalbare prijzen te eisen en kritieke veiligheids- en werkzaamheidsgegevens te onderzoeken. Aangezien de O & O- en productiekosten grotendeels - of geheel, in het geval van AstraZeneca en Moderna - werden gecompenseerd door openbare bijdragen, verdient het publiek een transparante uitsplitsing van deze kosten en gegevens.

"Ondanks herhaalde garanties van staatshoofden dat elk COVID-19-vaccin een wereldwijd publiek goed zal zijn, en ondanks beweringen dat we de industrie op zijn best zien, is de realiteit dat het tot nu toe duidelijk is dat de farmaceutische industrie niet kan worden vertrouwd om te handelen in het belang van de volksgezondheid, zelfs in deze ongekende tijden,” meldt Roz Scourse, beleidsadviseur voor de Access Campagne van AZG. "Zelfs met miljarden dollars aan publiek, belastinggeld dat voor deze vaccins betaalt en miljarden levens op het spel staan, blijven we in het duister tasten, waardoor we moeten worstelen om cruciale informatie, zoals de prijs en het aanbod van toekomstige COVID- 19 vaccins, te bemachtigen en wat dit betekent voor eerlijke toegang."

Hoog tijd dus voor politieke moed op dit kritieke moment voor de gezondheid van miljarden mensen. Regeringen moeten verantwoordelijkheid nemen voor de miljarden openbare dollars die ze hebben overgemaakt voor deze vaccins, en eisen dat farmaceutische bedrijven dringend alle licenties, overeenkomsten, kosten van klinische proeven en gegevens met betrekking tot COVID-19-vaccins openbaar maken.