500 dagen oorlog in Soedan: miljoenen ontheemd, medische hulp geblokkeerd
Vandaag markeert een sombere mijlpaal in de aanhoudende crisis in Soedan: 500 dagen van oorlog die het land in zijn ergste humanitaire ramp hebben gestort. Artsen Zonder Grenzen (AZG) dringt er bij internationale humanitaire organisaties en donoren op aan om meer te doen; de medische behoeften blijven exponentieel toenemen. Door het escalerende conflict tussen de Rapid Support Forces (RSF) en de Soedanese Strijdkrachten (SAF) en de strenge toegangsbeperkingen door beide strijdende partijen belemmeren de levering van hulp ernstig.
.JPG "Een verpleegkundige houdt de hand vast van de 10-jarige Haidara Atim, nadat hij overleed toen artsen hem niet konden reanimeren op de intensive care van het AZG-ziekenhuis in Metche, in het oosten van Tsjaad, 7 augustus 2024. In kamp Metche verblijven ongeveer 40.000 Soedanese vluchtelingen die het geweld in Darfur zijn ontvlucht. Finbarr O'Reilly/VII Foto.")
Sinds het conflict op 15 april 2023 in Khartoum uitbrak, heeft het geweld zich over heel Soedan verspreid, met als gevolg tienduizenden doden en gewonden. AZG heeft tussen april 2023 en juni 2024 11.985 oorlogsgewonden behandeld, wat de ernst van de crisis onderstreept. De oorlog heeft ook meer dan 10 miljoen mensen ontheemd, waardoor Soedan volgens de Verenigde Naties is uitgegroeid tot de grootste ontheemdencrisis ter wereld. Veel van de ontheemden zijn herhaaldelijk gedwongen om te vluchten.
Stijgende voedselprijzen & tekort aan voorraden
Nu politieke oplossingen stagneren, verslechtert de situatie van ondervoeding als gevolg van stijgende voedselprijzen en een tekort aan humanitaire voorraden. AZG's therapeutische opnamecentra voor ondervoeding in Darfur - gelegen in Zamzam, El Geneina, Nyala en Rokero - zijn overspoeld door ondervoede patiënten. De crisis strekt zich uit tot buiten de grenzen van Soedan, waar vluchtelingenkampen in oostelijk Tsjaad soortgelijke problemen kennen. Sinds het begin van de oorlog tot juni 2024 heeft AZG 34.751 acuut ondervoede kinderen in Soedan behandeld.
“Vandaag sterven kinderen aan ondervoeding in heel Soedan. De hulp die ze dringend nodig hebben, komt nauwelijks aan, en als die er al is, wordt die vaak geblokkeerd,” zegt Tuna Turkmen, AZG Noodhulpcoördinator in Darfur.
In juli werden AZG-hulptrucks op twee verschillende locaties in Darfur tegengehouden. Twee door de RSF en één werd in beslag genomen door onbekende gewapende mannen. In andere delen van Soedan, waaronder de oostelijke en centrale regio’s, blijft toegang een grote uitdaging.
“In Zuid-Khartoum is AZG al maandenlang geblokkeerd om medische voorraden te leveren en internationaal personeel in te zetten. Dit belemmert ons vermogen om essentiële zorg te bieden, waaronder kraamzorg en spoedeisende hulp,” zegt Claire San Filippo, AZG Noodhulpcoördinator voor Soedan.
Naast door de mens veroorzaakte obstakels zoals wetteloosheid, onveiligheid, bureaucratische hindernissen en vertraagde vergunningen opgelegd of getolereerd door strijdende partijen, belemmert het regenseizoen de hulpverlening verder. Overstroomde wegen en weggespoelde bruggen hebben kritieke bevoorradingsroutes afgesneden, zoals met de instorting van de Mornei-brug in West-Darfur. Deze brug was de enige levenslijn die Centraal- en Zuid-Darfur verbond met Tsjaad, waar essentiële voorraden Soedan binnenkomen.
De gezondheidscrisis verdiept zich, met toenemende gevallen van malaria, door water overgedragen ziekten en cholera-uitbraken die nu in minstens drie staten zijn uitgeroepen. De dreiging van door vaccinatie te voorkomen ziekten, zoals mazelen, is groot nu vaccinatiecampagnes zijn stilgelegd. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is bijna 80% van de gezondheidsfaciliteiten in Soedan buiten gebruik, wat het al kwetsbare gezondheidssysteem verder onder druk zet.
84 gewelddadige incidenten tegen AZG personeel
In El Fasher alleen al, waren er sinds mei 2024 twaalf aanvallen op door AZG ondersteunde faciliteiten. Momenteel blijft slechts één openbaar ziekenhuis gedeeltelijk functioneel, met beperkte chirurgische mogelijkheden. Op 22 augustus, om 4:40 uur ’s ochtends, werd het verblijf van het AZG-team in El Fasher en Zamzam beschoten. Hoewel niemand gewond raakte, was dit het 84e gewelddadige incident tegen AZG-personeel, voertuigen en gebouwen sinds het begin van het conflict—een duidelijke herinnering aan het voortdurende gebrek aan respect voor de bescherming van burgers en gezondheidsmedewerkers.
De situatie voor degenen die uit Soedan zijn gevlucht, is eveneens ernstig, met bijna twee miljoen vluchtelingen in buurlanden. Velen zijn gescheiden van hun dierbaren.
“Mijn man is al meer dan een jaar vermist en ik weet niet waar hij is,” zegt Um Adel, een vluchteling in het Metche-kamp in oostelijk Tsjaad. “[Mijn zoon] Khalid was in orde, totdat het voedsel begon op te raken. Na een dag of twee zonder goed te eten, kreeg hij hoge koorts. Ik voel me hier niet veilig en de situatie is vreselijk. Ik wil terug naar Soedan.”
AZG roept de strijdende partijen en de lidstaten met invloed op hen op om de bescherming van burgers, gezondheidswerkers en medische faciliteiten te waarborgen. Autoriteiten aan beide zijden moeten de procedures voor het verlenen van vergunningen voor humanitaire bewegingen en personeel vereenvoudigen, en alle beschikbare toegangswegen ten volle benutten. De Verenigde Naties en relevante organisaties moeten alle nodige maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat hulp de mensen bereikt die deze het meest nodig hebben.
“AZG probeert de gaten te vullen. In veel gebieden zijn wij de enige internationale organisatie ter plaatse, maar we kunnen deze enorme crisis niet alleen aanpakken. Ook wij hebben moeite om voorraden en personeel naar onze projecten te krijgen. Het waarborgen van duurzame financiering voor VN-agentschappen en lokale organisaties is cruciaal om een zinvolle respons te behouden,” zegt Esperanza Santos, AZG Noodhulpcoördinator in Port Soedan. “Er is geen tijd meer te verliezen—hulp moet nu de mensen bereiken die het nodig hebben.”
AZG blijft een van de weinige internationale organisaties die actief is aan beide zijden van het conflict in Soedan. Momenteel beheert en ondersteunt het medische projecten, waaronder meer dan 20 eerstelijnsgezondheidsklinieken en ziekenhuizen in acht van de 18 staten van Soedan. AZG heeft 926 Soedanese personeelsleden en 118 internationale personeelsleden in dienst en biedt vergoedingen aan 1.092 medewerkers van het Ministerie van Volksgezondheid.
.JPG "Date taken / Date Recorded: 07 August, 2024 Caption / Description: Women and children at the MSF Hospital in Metche, in eastern Chad, August 7, 2024. Metche camp hosts about 40,000 Sudanese refugees who have fled violence in Darfur. Finbarr O’Reilly/VII Photo. Page")
.JPG "Date taken / Date Recorded: 07 August, 2024 Caption / Description: Sudanese doctor Faiza Hamed Hangata, 24, who is from El Geneina in Darfur, examines 10-year-old Haidara Atim, who was suffering from tracheal bronchitis, in the intensive care unit at the MSF Hospital in Metche, in eastern Chad, August 7, 2024. Metche camp hosts about 40,000 Sudanese refugees who have fled violence in Darfur. Finbarr O’Reilly/VII Photo.")
.JPG "Date taken / Date Recorded: 07 August, 2024 Caption / Description: Women wait to enter the ground of the MSF Hospital in Metche, in eastern Chad, August 7, 2024. Metche camp hosts about 40,000 Sudanese refugees who have fled violence in Darfur. Finbarr O’Reilly/VII Photo.")
Date taken / Date Recorded: 07 August, 2024 Caption / Description: Women wait to enter the ground of the MSF Hospital in Metche, in eastern Chad, August 7, 2024. Metche camp hosts about 40,000 Sudanese refugees who have fled violence in Darfur. Finbarr O’Reilly/VII Photo..JPG "Date taken / Date Recorded: 08 August, 2024 Caption / Description: MSF staff treat a malnourished child at the therapeutic feeding centre at the MSF Hospital in Metche, in eastern Chad, August 8, 2024. Metche camp hosts about 40,000 Sudanese refugees who have fled violence in Darfur. Finbarr O’Reilly/VII Photo.")
Date taken / Date Recorded: 08 August, 2024 Caption / Description: MSF staff treat a malnourished child at the therapeutic feeding centre at the MSF Hospital in Metche, in eastern Chad, August 8, 2024. Metche camp hosts about 40,000 Sudanese refugees who have fled violence in Darfur. Finbarr O’Reilly/VII Photo.
Douchka van Olphen